Что такое сказ у беларускай мове
Что такое сказ у беларускай мове
1 сказ
2 сказіна
3 сказіць
4 сказ
См. также в других словарях:
сказ — сказ, а … Русское словесное ударение
сказ — сказ, а … Русский орфографический словарь
сказ — сказ/ … Морфемно-орфографический словарь
сказ — вот и весь сказ.. Словарь русских синонимов и сходных по смыслу выражений. под. ред. Н. Абрамова, М.: Русские словари, 1999. сказ кубаир, повествование, описание, очерк, эпопея, дзерури, рассказ, повесть, история Словарь русских синонимов … Словарь синонимов
СКАЗ — СКАЗ, сказа, муж. 1. Повествование, ведущееся от лица рассказчика (нар. поэт., лит.). Проблема сказа у Лескова. 2. Термин некоторых грамматик, обозначающий или сложное синтаксическое целое или ритмико синтаксическую единицу речи (грам. неол.,… … Толковый словарь Ушакова
Сказ — специфическая по своей интонации и стилю форма изложения фольклорных произведений; отсюда под С. разумеют такой характер изложения в литературных произведениях, к рый воспроизводит речь произведений устной словесности, а в более широком смысле… … Литературная энциклопедия
сказ — а; м. 1. Эпическое произведение устного народного творчества о событиях прошлого или современности, в котором повествование ведётся от лица рассказчика. С. о народном герое. С. о великой битве. Уральские сказы. Северные сказы. С. передаётся из… … Энциклопедический словарь
Сказ — Сказ вид литературно художественного повествования, подражающий фольклорным произведениям стилем, специфической интонацией и стилизацией речи для воспроизведения речи сказителя устных народных жанров или живой простонародной речи вообще.… … Википедия
СКАЗ — СКАЗ, а, муж. 1. Народное эпическое повествование. С. о народных героях. 2. В литературоведении: повествование, имитирующее речь рассказчика и ведущееся от его лица. Сказы Лескова. • Вот (тебе) и весь сказ (разг.) сказано окончательно, нечего… … Толковый словарь Ожегова
Сказ — СКАЗ, см. Стилизация. Лермонтовская энциклопедия / АН СССР. Ин т рус. лит. (Пушкин. Дом); Науч. ред. совет изд ва Сов. Энцикл. ; Гл. ред. Мануйлов В. А., Редкол.: Андроников И. Л., Базанов В. Г., Бушмин А. С., Вацуро В. Э., Жданов В. В.,… … Лермонтовская энциклопедия
СКАЗ — СКАЗ, особый тип повествования, ориентированный на современную живую, резко отличную от авторской, монологическую речь рассказчика, вышедшего из какой либо экзотической для читателя (бытовой, национальной, народной) среды. В С. широко… … Литературный энциклопедический словарь
Беларуская мова Сказ. Тыпы і будова сказа
Тэма: Сказ. Тыпы і будова сказа
Мэта : Узнавіць веды на ву чэнцаў пра тыпы сказаў па мэце выказвання і інтанацыі, пра знакі прыпынку ў канцы сказа, пра будову сказа; развіваць інтанацыйныя на выкі, граматычны лад маўлення, лагічнае мысленне навучэнцаў; вы хоўваць культуру маў лення.
Абсталяванне : Абсталяванне: Свірыдзенка, В. І. Беларуская мова : вучэб. дапам. для 3 класа ўстаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання : у 2 ч. / В. І. Свірыдзенка. — Мінск : Нац. ін-т адукацыі, 2017,
1. Арганізацыйны момант
— Вы ведаеце, што нашы веды-гэта багацце, якое мы складаем у куфэрак, а калі трэба, дастаем і выкарыстоўваем. Сёння мы выкарыстаем веды з розных куфэркаў і набудзем новыя.
2. Праверка дамашняга задання
Першы куфэрак адкрываем,
Хатняе заданне правяраем.
— Давайце прачытаем заданне да дамашняга практыкавання.
(Прачытайце сказы. Расстаўце іх у патрэбнай паслядоўнасці, каб атрымаўся тэкст. Дайце назву тэксту.)
Зубры пасвіліся на паляне. Зубрыца трывожна аглядалася, у цягвала (пасля знаку прыпынку) ноздрамі паветра. Яна паводзіла сябе насц я рожана (першы склад перад націскам ), бо побач ха дз іла ([д] пераходзіць у мяккі [дз]перад галосным) яе дзіцяня. Яго трэба было ахо ў ваць ( пасля галоснага ) ад усялякіх н е прыемнасцей (не першы склад перад націскам). Зубраня было маленькае і бе з дапаможнае (корань пачынаецца са звонкага гука [д]).
3. Актуалізацыя ведаў i ўменняў вучняў
Мы пачынаем урок з добрым настроем.
Мы пачынаем урок з добрым настроем?
Давайце пачнём урок з добрым настроем!
— Як адным словам назваць гэтыя запісы? (Сказ)
— З якой мэтай вымаўляецца кожнае выказванне? (Адказы вучняў)
— Давайце зараз успомнім:
Сказ выражае. (закончаную думку).
Сказы складаюцца. (са слоў),
Словы ў сказе звязаны. (па сэнсе).
Межы сказа вызначаюцца. (інтанацыйна).
Першае слова сказа пішацца. (з вялікай літары).
У канцы сказа можа стаяць. (кропка, клічнік, пытальнік).
— Гэтыя веды нам спатрэбяцца для выканання некаторых заданняў.
— Вы шмат ведаеце пра сказ. А што яшчэ мы можам пра яго даведацца? (Адказы вучняў) Сёння мы пагаворым з вамі пра тыпы і будову сказа.
4. Хвілінка чыстапісання
Трэці куфэрак адкрываем,
Напісанне літар паўтараем.
☼ Пальчыкавая гімнастыка “Замок”
На дзвярах вісіць замок.
(Дзеці складаюць свае ручкі ў замок).
Хто яго адкрыць бы змог?
(Паднімаюць “замок” угару, паказваюць).
(Не расчапляючы рукі, дзеці круцяць іх спачатку ў адзін бок).
(Круцяць іх у іншы бок).
(Дзеці спрабуюць яго “адамкнуць” і цягнуць ручкі ў розныя бакі).
(Паднімаюць угару і паказваюць свае вольныя ручкі).
— Адгарніце сшыткі, запішыце дату, класная работа.
Сс ссс ск ка кс аз ас са аз
— Якое слова схавалася? (Сказ.)
— Які гук не супадае з напісанай літарай у слове сказ? ( [ с ] -з)
— Назавіце праверачнае слова. (Сказ — сказы.)
— Дзеці, колькі літар у слове сказ? (4.)
— Запішыце спалучэнні літар у сваіх сшытачках.
Сказ будуецца са слоў.
— Дакажыце, што гэта сказ.
1. Выражае закончаную думку.
2. Складаецца са слоў.
3. Словы звязаны па сэнсе.
4. Першае слова запісана з вялікай літары.
5. У канцы сказа стаіць кропка.
— Які атрымаўся сказ? (Апавядальны.) Чаму? (Адказы дзяцей.)
5. Замацаванне вывучанага матэрыяла
Чацвёрты куфэрак адкрыем,
Веды новыя засвоім.
— Разгарніце падручнік на с. 42, знайдзіце правіла, прачытайце яго пра сябе, у паўголаса, суседу. Складзіце адказ на першае пытанне.
(па мэце выказвання сказы бываюць апавядальныя, пытальныя, пабуджальныя, а па інтанацыі клічныя і няклічныя)
— Знайдзіце практ. 59. с. 42.
— Прачытайце тэкст “ланцужком”, вызначце сказы па мэце выказвання.
— Запішыце сказы, расстаўляючы знакі прыпынку ў канцы сказаў.
— Падкрэсліце пытальныя словы ў пытальных сказах.
— Як вызначаецца сувязь слоў у сказе? Выкарыстайце схему.
(Адказы вучняў)(Знойдзем у сказе галоўныя члены сказа: дзейнік – Ірынка, выказнік – прыбірае, ставім пытанні да даданых членаў сказа: ад дзейніка Ірінка (якая?) працавітая, ад выказніка прыбірае (у чым?) у кватэры.)
Як толькі сонейка прачнецца, (устаць з-за парт)
За справы ўміг яно бярэцца! (кругі рукамі)
Разбудзіць сонных дзетак, ( пацерці вочкі )
Сагрэе лес, палетак, ( абняць сябе за плечы)
Дасць моцы ўсім, хто хворы, ( зрабіць рыўкі рукамі)
І падтрымае ў горы. (паціснуць адзін аднаму рукі)
Я вельмі прашу: «Сонца, (папляскаць у далоні)
Зірні ў наша аконца!”
— Звярніце ўвагу на практыкаванне 60, с.43.
(Растлумачце правапіс выдзеленых літар і слоў. Запішыце скорагаворку па памяці. Падкрэсліце дзейнік і выказнік.)
— Перойдзім да практыкавання 61, с. 43.
(З асобных слоў складзіце па схеме прыказку.)
Пчолка ляціць на любую кветку.
— Прачытаем заданне да практыкавання 62, с. 43.
(Прачытайце і адгадайе загадку)
В я сёлыя (першы склад перад націскам) хлопцы ж ы вуць (заўсёды пішацца з літарай “ы”) у каробцы. (Алоўкі)
6. Вынік урока. Рэфлексія
— Над чым працавалі на ўроку. (Вывучалі будову сказа.)
— Давайце з вамі саставім сінквейн. (Парадак састаўлення змешчааны на слайдзе)
(Які?) Апавядальны, пытальны, пабуджальны.
(Што робіць?) Складаецца, выражае.
(Вынік.) Сказ складаецца з галоўных і даданых членаў сказа.
— Дапоўніце сказ ы, якія пач ы на юцца наступнымі словамі (пачаткі сказаў змешчаны на сладзе) :
Наш наступны сундучок
Мы возьмем іх дадому
Праверыць нашы веды.
Курс повышения квалификации
Дистанционное обучение как современный формат преподавания
Курс повышения квалификации
Скоростное чтение
Курс повышения квалификации
Актуальные вопросы теории и методики преподавания в начальной школе в соответствии с ФГОС НОО
Ищем педагогов в команду «Инфоурок»
Номер материала: ДБ-1411520
Не нашли то что искали?
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
Петербургский Политех перевел студентов на дистанционку
Время чтения: 1 минута
При засыпании человеческий мозг может решать сложные задачи
Время чтения: 1 минута
Минтруд представил проект программ переобучения безработных на 2022 год
Время чтения: 2 минуты
Учителям предлагают 1,5 миллиона рублей за переезд в Златоуст
Время чтения: 1 минута
Путин поручил не считать выплаты за классное руководство в средней зарплате
Время чтения: 1 минута
В российских школах могут появиться «службы примирения»
Время чтения: 1 минута
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
Беларуская граматыка
Прывітанне, сябры! На гэтым сайце вы пазнаёміцеся с правіламі сучасная беларускай мовы. Поспехаў у навучанні!
Тыпы сказаў паводле граматычнай структуры
Па сваёй граматычнай структуры ўсе сказы падзяляюцца на простыя і складаныя.
Простым называецца сказ, які змяшчае ў сабе адну граматычную аснову: Скрозь лапкі хвоек і галінкі сінела неба гладзь (К-с); Вясною падалі пялёсткі, нібы сняжынкі, на мурог (Панч.); Ранкамі было светла і росна (І.М.). Граматычную аснову простага сказа складаюць дзейнік і выказнік або толькі адзін з галоўных членаў сказа, якія паясняюцца даданымі членамі сказа або ўжываюцца без іх.
Складаным называецца сказ, які складаецца з дзвюх і больш граматычных асноў, якія аб’ядноўваюцца паводле сэнсу і граматычна: Каб дасягнуць мэты, часам трэба да апошняй магчымасці змагацца з магутнаю сілаю абставін, іначай праваліш справу і прападзеш сам (В.Б.); За смугою зніклі вал і мястэчка, туманам завалакло і касцельныя званы (Грах.); Шчасце — гэта проста радасць, радасць чалавека, якому ўсё ж сяды-тады не шкодзіць пабыць толькі сам-насам з сабою і яшчэ — з цішынёю (Я.С.).
Простыя сказы бываюць:
Двухсастаўныя сказы ў сваім складзе маюць два саставы — састаў дзейніка і састаў выказніка: Дарогу абступіў чысты бор з меднаствольімі гонкімі соснамі (Хадк.); 3 голаю галавою ходзіць восень па ціхіх сваіх сцежках (К.Ч.); Поле сумавала пад густымі вятрамі, пад радасным пахам ядлоўцу (К.Ч.).
У аднасастаўных сказах ёсць толькі адзін граматычны састаў галоўнага члена сказа: Ад неба цягнула холадам, асабліва па начах (Т.Б.); I следу не засталося ад курлыкання жураўлёў, плаўнага руху гусей (К.Ч.); Восень. Раніца. Вакзал (Р.Б.).
Двухсастаўныя і аднасастаўныя сказы бываюць развітыя, у складзе якіх, акрамя галоўных, ёсць і даданыя члены сказа: Бялявыя зімовыя хмары нізка навіслі над
змярцвелаю зямлёю (К-с); Адным пальцам і гузік цяжка зашпіліць (Прык.); На дварэ густа пачынала цямнець (Жук); і неразвітыя, калі складаюцца толькі з галоўных членаў або з аднаго з іх; Прыйшла восень (Пташ.); Узняўся вецер. Бліскае маланка (Нях.); Цёмна. Вусцішна (Каратк.); Вось і фронт. Лясок. Лагчына (Вр.).
Простыя сказы падзяляюцца на:
Сінтаксічна падзельныя — сказы, у якіх можна вызначыць члены сказа: Калышуцца на палянах ліловьія махнатыя «сны» (Каратк.); Вось польскі ручнік, вось украінскі, а вось і беларускі. На Беларусі вядома больш за сто спосабаў вышыўкі (Каратк.); Пачало змяркацца. Трэба было паклапаціцца пра начлег (Кір.).
У сінтаксічна непадзельных сказах нельга выдзеліць ні галоўных, ні даданых членаў сказа: «Здаролсыўся? Змарыўся?» — «Не» (А.К.); «Гм! Так! Так! Помню, – рэзюмаваў успаміны пра былое Цімох. – А цяпер, значыцца, ваяваць з панам?» (К-с); «Вось як! Пан жанаты?» — «Быў жанаты, ды аўдавеў…» (А.К.). Сказы Не. Гм! Так, так! Вось як! — сінтаксічна непадзельныя.
Простыя сказы бываюць:
Ускладненыя — гэта сказы, якія маюць у сваім складзе аднародныя члены сказа, адасобленыя члены сказа, пабочныя і ўстаўныя канструкцыі, зваротак: Нізкія воблакі, шчодра пасыпаўшы снегам зямлю, падняліся вышэй (К-с); Ядвіся, моцная дзяўчына з хвалістымі каштанавымі валасамі, поркалася ля печы: то падлівала гаршчок, то падкладвала трэскі ў агонь (Пестр.); Бураў, відаць было, неяк утаймаваў свой боль, расплюшчыў вочьі, паўзіраўся між цёмных хваін у трохі святлявае начное неба (В.Б.); А дзядзечка! Мой залаценькі! Пастаў нам соку, даражэнькі! (К-с); Бацька і маці сядзяць шчаслівыя, пазіраючы, як на кветачкі, на ўсіх сваіх семярых дзяцей (А.Л.).
Няўскладненыя сказы ў сваім складзе не маюць ні аднародных членаў сказа, ні адасобленых членаў сказа, ні пабочных і ўстаўных канструкцый, ні звароткаў: Маленькім сінявокім чалавекам каменьчыкі збіраў я ля вады (Панч.); Колькі жыцця пад вусатым калоссем! (Б.); Мікіта заставаўся жыць у старой хаце (Пестр.).
Простыя сказы могуць быць:
Поўнымі лічацца сказы, у якіх ёсць усе структурна неабходныя члены сказа. Поўнымі бываюць двухсастаўныя і аднасастаўныя сказы, развітыя і неразвітыя: Лес, ахінуўшьі свае плечы белаю накідкаю, урачыста захоўвае цішыню і спакой (К-с); Тут, пад стагадовымі соснамі, пад волатамі-дубамі, было зусім зацішна (Шам.). Няпоўныя — такія сказы, у якіх апушчаны галоўны або даданы член сказа: Непраглядная бездань за акном (Б.); Зноўку пара хараства (Луж.).
Беларуская граматыка
Прывітанне, сябры! На гэтым сайце вы пазнаёміцеся с правіламі сучасная беларускай мовы. Поспехаў у навучанні!
Тыпы сказаў паводле мэты выказвання
Паводле мэты выказвання і інтанацыйнага афармлення сказы падзяляюцца на:
Правіла 1. Апавядальныя сказы
Апавядальныя — гэта сказы, у якіх паведамляецца пра факт рэчаіснасці, з’явы, паняцці, падзеі, наяўнасць або адсутнасць чаго-небудзь: Ішоў жнівень. Сонца нясцерпна зіхацела іскрьістым кругам (І.М.); Самае вялікае з беларускіх азёраў — Нарач (В.В.).
Для апавядальных сказаў характэрна апавядальная інтанацыя з нязначным павыпіэннем голасу на слове (групе слоў), якое паведамляе новую, найбольш важную інфармацыю, і спакойным паніжэннем тону ў канцы сказа. У вуснай мове яны аддзяляюцца адзін ад аднаго паўзай, а на пісьме — кропкай.
Ужываюцца апавядальныя сказы ў замалёўках, апавяданнях, пры апісаннях: Завіруха бушавала ўсю ноч і ўвесь дзень. Здавалася, не будзе канца яе лютай сіле, яе злоснаму завыванню. На вуліцы, як і раней, мітусіўся снег. Яго белая заслона закрывала будынкі і дрэвы. Навокал усё гуло, трэслася, выла, скуголіла (К-с).
Правіла 2. Пытальныя сказы
Пытальныя — гэта сказы, якія заключаюць у сабе пытанне, што звернута да субяседніка, каб атрымаць ад яго адказ, пэўную інфармацыю. Таму пытальныя сказы ўласцівы дыялагічнай мове.
Граматычнымі сродкамі афармлення такіх сказаў з’яўляецца пытальная інтана- цыя, парадак слоў, пытальныя часціцы, займеннікі, прыслоўі (ці, хіба, няўжо, што, хто, чаму, дзе, куды і інш.), якія звычайна размяшчаюцца ў пачатку пытальнага сказа: 3 самалётаў не зводжу вачэіі і не веру — няўжо самалёты? — проста з неба ляцяць на дзяцей, сеюць смерць кулямёты. Хіба можна паверыць, калі сэрца рвецца на часці? Хіба дзеці, што полем ішлі, рэгулярныя часці? (А.К.); «Дзе Халадок?» — запытаўся ў Мірона Вячка. Мірон усхапіўся з зямлі, паказаў рукою ўніз у полымя і дым (Дайн.); Куды зараз ідзеш? (Я.С.).
Інтанацыя ў пытальных сказах павышаецца на тым слове, у якім заключаецца пытанне: Вы ідзяце ў кіно? Вьі ідзяце ў кіно? Вы ідзяце ў кіно? На пісьме ў канцы пытальнага сказа ставіцца пытальнік.
У залежнасці ад характару пытання пытальныя сказы падзяляюцца на:
Ва ўласна-пытальных сказах заключаецца пытанне, якое патрабуе аба- вязковага адказу: «Яшчэ хачу спытаць. Хто вы? Паляк або ліцвін? Ці беларус, якога не ведае ніхто, апроч лясоў, ды лесуноў, ды курнага парога? Хто будзеце?» — «Мне дваццаць шэсць гадоў. Край беларускі з матчынай калыскі да гэтых дзён, мне дарагі і блізкі. Я сын яго і ганаруся тым…» (А.К.); Дзеці вырастуць і запытаюць: што зрабіў, што здзейсніў ты ў жыцці? Ці памог свайму народу, краю цалю ўперад хоць адну прайсці? (Гіл.).
Пытальна-рытарычныя сказы не патрабуюць абавязковага адказу, паколькі ён вынікае з самога зместу сказа: Быў Пятрок тады не так і малады, але і не стары — што сорак год для мужчыны? (В.Б.); Каго не краталі, каго не хвалявалі стракатасць і гамонка перапраў? (Панч.); А ці быў ты ў лесе рана? Чуў ты лесу галасы? Ветрам ён расхваляваны, звоніць кроплямі расы (Пран.). На пісьме пасля пытальна-рытарычнага сказа ставіцца пытальнік або клічнік, а пры моцнай экспрэсіі і эмацыянальнасці — пытальнік і клічнік адначасова: Божа літасцівы, няўжо гэта ўсё — мая зямля?! Ды ці праўда ж гэта, ці не сон гэта? Да чаго ж ты прыгожая, мая зямля, мой сад! Вечны сад (В.К.).
Пытальна-пабуджальныя сказы ў форме пытання выражаюць загад, просьбу, пажаданне выканаць тое ці іншае дзеянне: «Можа б вы на той бок перавезлі?» — «Няма калі…» (І.М.); Куды вам ехаць? Начуйце. Коні адпачнуць пасля такой дарогі (Пальч.).
Правіла 3. Пабуджальныя сказы
Пабуджальныя — гэта сказы, у якіх выражаецца загад, парада, пажаданне, запрашэнне, заклік, просьба. Іх мэтавае прызначэнне — пабудзіць субяседніка да якога-небудзь дзеяння, таму для пабуджальных сказаў характэрна пабуджальная інтанацыя.
Калі ў пабуджальных сказах выражаецца запрашэнне, просьба, парада, то інтанацыя ў ім спакойная, блізкая да апавядальнай: Не спяшайцеся падначаліць дзіця законам, па якіх вы, дарослыя, вызначаеце свае ўчынкі. Спачувайце дзецям, якія імкнуцца хутчэй стаць дарослымі, хутчэй пераадолець выпрабаванне маленствам як адзнакі сваёй непаўнацэннасці (Віт.).
Калі ж пабуджальны сказ выражае заклік, загад, патрабаванне, то ён вымаўляецца з болыпай сілай напружання, г. зн. з клічнай інтанацыяй: Радзіма мая дарагая, ты ў шчасці жаданым жыві! (Бач.); О, слова палымянае, зырчэй перада мною ззяй! Заўжды наперад кліч і сагравай душу! (Зар.).
Акрамя інтанацыі, пабуджэнне да дзеяння ў такіх сказах выражаецца, як правіла, дзеясловамі загаднага ладу: Ты хадзі на раку, пагукай лепга ў госці з зарой-зараніцай (М.); «Заходзь, Ваня, заходзь! Чаго стаіш на парозе? Ды зачыняй дзверы, а то холаду напусціш!» — зашаптаў камбрыг (Карп.).
Пабуджальныя сказы могуць афармляцца і з дапамогай іншых сродкаў: дзеясловаў умоўнага ладу, будучага часу, інфінітыва, прыслоўя, безасабова-прэдыкатыўных слоў, выклічнікаў: Праўда, тата, ішоў бы сабе дадому (Мак.); Заўтра прыйдзеш на працу! (Каратк.); Уперад! Толькі ўперад! (Нях.); Ціха! Нас тут не чакаюць! (Каратк.); «Тпру! Тпру!» – нацягнуў лейцы Драбок (Краўч.).
Асноўным граматычным сродкам выражэння пабуджэння да дзеяння ў такіх канструкцыях з’яўляецца пабуджальная інтанацыя.
Правіла 4. Клічныя і няклічныя сказы
Паводле эмацыянальна-экспрэсіўнай афарбоўкі сказы бываюць клічныя і няклічныя.
Клічным можа быць любы па мэце выказвання сказ, калі яго вымавіць з клічнай інтанацыяй: Жыццём шчаслівым і багатым квітнець табе, край малады! (Астр.); Цудоўная Белавелса вясной! (Парх.).
Акрамя клічнай інтанацыі, у афармленні клічных сказаў важную ролю адыгрываюць эмацыянальныя выклічнікі і эмацыянальна-экспрэсіўныя часціцы: О, якая была восень! (К.Ч.); Эх, слаўна ў лесе, слаўна, братцы! (К-с); Як цікава ў нас на Дзвіне, калі яна прачынаецца ад зімовага сну! (Хадк.); Якое неба бывае над нашай зямлёй увосень! (К.Ч.). На пісьме пасля клічнага сказа ставіцца клічнік. 
Урок беларускай мовы ў 3 класе «Абагульненне па раздзеле «Сказ»
Тэма урока. Абагульненне па раздзеле «Сказ»
Мэты урока: Сістэматызаваць веды навучэн цаў па раздзеле «Сказ», адпра цоўваць уменні вызначаць тыпы сказаў паводле мэты выказвання і інтанацыі, правільна інтанаваць іх, устанаўліваць сувязь слоў у сказе па пытаннях; праверыць узровень сфарміраванасці адпаведных уменняў і навыкаў; развіваць граматычны лад маўлення, дапытлівасць навучэнцаў
Арганізацыйны момант.Стварэнне пісхалагічнага настрою на работу. “ Ланцужок пажаданняў”.
Праверка дамашняга задання.
Заданне для ўсяго класа:
У канцы сказаў паставіць патрэбныя знакі прыпынку. Даць характарыстыку сказаў паводле мэты выказвання і інтанацыі вымаўлення.
На лузе вырасла высокая трава Давайце пойдзем у грыбы Што без вады плавае
Работа на індывідуальных картках
Спісаць сказы. Падкрэсліць дзейнік і выказнік. Выпісаць словы, звязаныя паміж сабой па сэнсе. Паставіць пытанні.
1 вучань Моцны дождж сціх.
З поўначы дзьмуць халодныя вятры.
2 вучань Ціха падае снег.
Пад елачкай схаваўся зайчык.
йвй йдй йлй йвй йхй
хай няхай давай давайце
Які сказам па мэце выказвання падыходзяць дадзеныя словы?
Складанне сказ са слоў, якія раскідаліся.
Давайце, добрыя, заўсёды, справы, рабіць!(Давайце заўсёды рабіць добрыя справы!)
Настаўнік можа ўвесці слоўнікавае слова вусень дыферэнцыравана.
Не бу..іце салавейку, не бу..іце!
Ну, а за..тра на світанку на рацэ
ён даваць бу..е с..брам сваім канцэрт.
І збяруцца там і пчолкі, і жучкі,
і камарыкі, стракозкі,
вус..ні і матылькі.
Вучні паўтараюць правапіс ў, дз, е,ё – я.
Затым выконваюць заданні:
уставіць прапушчаныя літары;
выпісаць словы з устаўленымі літарамі.
Вучні рашаюць галаваломку.
СІК ЛЕЙ ДА ГАЛЬ СЕНЬ ХА
Затым выконваюць заданні:злучыць склады, запісаць атрыманыя словы, паставіць націск.
Дапаўненне сказаў тэксту даданымі члена мі, што паясняюць дзейнік. Вусныя выказ ванні навучэнцаў пра палёт паветранага шара. Складанне працягу апавядання (практ. 127, с. 81).
Калектыўная фармулёўка задання да практыкавання на аснове аналізу дыдактычнага матэрыялу практыкавання. Выка нанне задання (практ. 128, с. 82).
Вызначэнне сувязі слоў у сказах. Суаднясенне сказаў са схемай. Запіс сказа, схема якога не пабудавана. Самастойная пабудова схемы сказа (практ. 129, с. 82—83).
Складанне сказаў па схемах. Тлумачэнне сэнсу прыказак (практ. 130, с. 83).
Калектыўная гутарка пра сказы, іх тыпы і будову з выкарыстаннем кантрольных пытанняў (с. 84 )
Самастойная работа па варыянтах.
Выпісаць пытальны сказ.
Як прыгожа зімой у лесе! З галінкі на галінку пераскоквае вавёрка. Хто схаваўся пад кустом?
У канцы сказаў паставіць патрэбны знак прыпынку.
Якое раздолле летам у бары Гучаць птушыныя галасы Пра што яны пяюць
З дадзеных слоў скласці сказы, запісаць.
Спісаць сказ, устаўляючы прапушчаныя літары. Падкрэсліць дзейнік і выказнік.
Л..сныя ж..хары добра падрыхтаваліся да зімы.
З дапамогай “слоў-памочнікаў” перабудаваць апавядальныя сказы ў пабуджальныя.
Дожджык пасыпаўся з вясёлкавай хмары.
Выпісаць клічны сказ.
Мову матчыну шануй. Ведай бохану цану. Беражыце зямлю як след!
У канцы сказаў паставіць патрэбны знак прыпынку.
З лесу выцякае ручаёк Як прыгожа ён звініць Аб чым ён расказвае нахіленай вярбе
З дадзеных слоў скласці сказы, запісаць.
З, выйшлі, ласі, ляснога, гушчару.
Спісаць сказ, устаўляючы прапушчаныя літары. Падкрэсліць дзейнік і выказнік.
На ўзлеску стаялі мален..кія бяро..кі.
З дапамогай “слоў-памочнікаў” перабудаваць апавядальныя сказы ў пабуджальныя.
Дзеці лепяць вясёлага снегавіка.
Гульня “Настаўнік- вучань”.
Якія сказы называюцца апавядальнымі? Пытальнымі? Пабуджальнымі?
Ад чаго залежыць знак прыпынку ў канцы сказ?
Якія члены сказа далучаюцца да дзейніка і выказніка?
Метад “ Дрэва творчасці”.
Замацаванне пладоў на дрэва – урок аказаўся карысным
Кветкі –зусім нядрэнным
Зялёны лісток – не зусім задаволены сваёй працай
Курс повышения квалификации
Дистанционное обучение как современный формат преподавания
Курс повышения квалификации
Скоростное чтение
Курс повышения квалификации
Актуальные вопросы теории и методики преподавания в начальной школе в соответствии с ФГОС НОО
Ищем педагогов в команду «Инфоурок»
Номер материала: ДБ-1461270
Не нашли то что искали?
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
В Думу внесли законопроект об обязательном образовании для находящихся в СИЗО подростков
Время чтения: 2 минуты
Учителям предлагают 1,5 миллиона рублей за переезд в Златоуст
Время чтения: 1 минута
В российских школах могут появиться «службы примирения»
Время чтения: 1 минута
Путин поручил не считать выплаты за классное руководство в средней зарплате
Время чтения: 1 минута
Дума проведет расследование отклонения закона о школьных онлайн-ресурсах
Время чтения: 2 минуты
НИУ ВШЭ откроет первую в России магистратуру по управлению низкоуглеродным развитием
Время чтения: 2 минуты
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.