Что такое сінтаксічны разбор сказа

Добры настаўнік

Схема сінтаксічнай характарыстыкі складанага сказа

1. Вызначце колькасць прэдыкатыўных частак (падкрэсліце галоўныя члены), абазначце іх парадкавымі лічбамі ў запісаным сказе (адпаведна парадку іх размяшчэння).

2. Назавіце сродкі сувязі частак: злучнікі, злучальныя словы, інтанацыя; вызначце тып складанага сказа: злучнікавы (складана-злучаны, складаназалежны, складаназалежны з некалькімі даданымі часткамі); бяззлучнікавы; сказ з рознымі відамі сувязі.

3. У складаназлучаным і бяззлучнікавым сказах назавіце тыпы сэнсавых адносінаў паміж прэдыкатыўнымі часткамі, у складана-залежным – тып даданай часткі, вызначце сінтаксічную ролю злучальнага слова ў даданай частцы; у складаназалежным з некалькімі

даданымі часткамі назавіце тып падпарадкавання даданых частак; у складаным сказе з рознымі відамі сувязі (дзе магчыма) вылучыце асноўную сувязь.

4. Намалюйце схему сказа.

5. Растлумачце знакі прыпынку паміж прэдыкатыўнымі часткамі складанага сказа.

6. Кожную прэдыкатыўную частку ахарактарызуйце далей па схеме сінтаксічнай характарыстыкі простага сказа.

Узор выканання сінтаксічнага разбора складанага сказа

Пасажыры не зводзілі вачэй з дзяўчыны, а яна з рамонкавым у правай руцэ букетам адлятала ад дарогі, ні разу не азірнуўшыся.

1. Сказ складаецца з дзвюх прэдыкатыўных частак (называем іх (1. пасажыры не зводзілі вачэй, 2. яна адлятала) і нумаруем).

2. Другая прэдыкатыўная частка звязваецца з першай пры дапамозе супастаўляльнага злучніка а; тып сказа – злучнікавы, складаназлучаны.

3. Паміж часткамі выражаюцца супастаўляльныя адносіны.

5. Паміж прэдыкатыўнымі часткамі перад супастаўляльным злучнікам а пры інтанацыі звычайнага супастаўлення ставіцца коска.

Адмакрэлі і пацямнелі лагчыны, першыя праталіны зачарнеліся на палях, прыбярэжныя лазнякі страцілі сваю зімовую празрыстасць і, здаецца, адразу пагусцелі

1. Сказ складаецца з трох прэдыкатыўных частак (называем іх (1. адмакрэлі, пацямнелі лагчыны, 2. праталіны зачарнеліся, 3. лазнякі страцілі празрыстасць, пагусцелі) і нумаруем).

2. Часткі звязаны паміж сабой бяззлучнікавай сувяззю з дапамогай інтанацыі пералічэння; тып сказа – бяззлучнікавы.

3. Паміж часткамі выражаюцца пералічальныя адносіны СА значэннем адначасовасці.

5. Паміж прэдыкатыўнымі часткамі пры інтанацыі пералічэння ў бяззлучнікавым сказе ставіцца коска.

Клёны, што стаялі насупраць дома, набывалі казачны выгляд.

1. Сказ складаецца з дзвюх прэдыкатыўных частак (называем (1. клёны набывалі казачны выгляд, 2. што стаялі) іх і нумаруем).

2. Другая прэдыкатыўная частка звязваецца з першай падпарадкавальнай сувяззю; тып сказа – злучнікавы, складаназалежны.

3. Даданая частка – азначальная; злучальнае слова што выконвае сінтаксічную ролю дзейніка.

4. Схемы сказа: [ (што) ].

5. Даданая частка змяшчаецца ўнутры галоўнай, таму яна з абодвух бакоў выдзяляецца коскамі.
Глядзі працяг выканання сінтаксічнага разбора складанага сказа на другой старонке

Старонка: 1 2

Падзяліцца з сябрамі

Паважаныя сябры! Калі вам падабаецца наш рэсурс і вы знайшлі яго карысным, прапануйце Добрага настаўніка сваім сябрам і знаёмым з дапамогай кнопак сацыяльных сетак. А таксама не саромцеся пакідаць свае водгукі, пажаданні і прапановы. Дзякуй!

Источник

Сінтаксічны разбор сказа

Сінтаксічны разбор сказа з’яўляецца яго поўнай граматычнай характарыстыкай як сінтаксічнай адзінкі. Ён дапамагае пісьменна і беспамылкова афармляць іх. З яго дапамогай можна праверыць правільнасць ужывання знакаў прыпынку. Акрамя гэтага, сінтаксічны разбор сказа дапамагае замацаваць веды па тэме «Сінтаксіс».

Каб выканаць сінтаксічны аналіз прапановы, трэба ведаць:

— у чым складаецца адрозненне прапановы ад словазлучэння;

— чым адрозніваюцца простае і складанае прапановы;

— якія прыкметы характэрныя для яго: мэта выказванні, інтанацыйная і сэнсавая скончанасць, граматычная аснова ;

— віды па ліку граматычных асноў;

— тып прапановы па наяўнасці або адсутнасці галоўных членаў: Інтанаванне альбо односоставное (безасабовае, няпэўна-асабовы, назыўным, абагульнена-асабовы, вызначана-асабовы);

— віды складаных сказаў па характары сінтаксічнай сувязі: саюзныя (Складаназалежныя і Складаназлучаныя), бяззлучнікавых;

Акрамя гэтага, выконваючы сінтаксічны разбор сказа, неабходна ўмець:

— знаходзіць у ім галоўныя члены;

— вызначаць другарадныя члены;

— паказваць на наяўнасць кампанентаў, якія ўскладняюць яго: аднародных членаў, адасаблення, ўводных элементаў, зваротаў, прамой прамовы і цытавання;

— называць колькасць частак у складаным;

— ўказваць выгляд складанага прапановы і сінтаксічнай сувязі.

Сінтаксічны разбор простага прапановы

1. Разабраць па членам, падкрэсліўшы ўсе члены сказа, вызначыўшы, чым яны выражаны.

2. Вызначце мэта выказванні (пытальнае, пабуджальныя, апавядальнае).

3. Ахарактарызаваць яго па выказваем інтанацыям і эмоцыям (клічных, невосклицательное).

4. Вызначыць, колькі граматычных асноў і па іх колькасці паказаць яго тып (простае, складанае).

5. Указаць тып прапановы па наяўнасці альбо адсутнасці галоўных членаў (односоставное, Інтанаванне. Калі односоставное, то якое менавіта).

6. Пазначыць яго тып па наяўнасці другарадных членаў (нераспаўсюджвання альбо распаўсюджанае).

7. Ахарактарызаваць прапанову па паўнаце (няпоўнае, поўнае).

8. Вызначыць ўскладнялі кампаненты (ускладненае, няўскладненае. Калі ускладненае, то пазначыць, чым менавіта).

Сінтаксічны разбор складанага прапановы

1. Разабраць па членам прапановы, вызначыць, чым яны выражаны.

2. Вызначце яго мэта выказванні (пытальнае, пабуджальныя, апавядальнае).

3. Ахарактарызаваць па эмацыйнай афарбоўцы (невосклицательное, клічных).

4. Па наяўнасці больш за адну граматычнай асновы вызначыць, што яно з’яўляецца складаным.

5. Указаць тып сінтаксічнай сувязі (саюзная, бяззлучнікавых, спалучэнне саюзнай і бяззлучнікавых).

6. Пазначыць яго тып (Складаназалежныя, складаназлучаных, бяззлучнікавых) і сродкі сувязі ў ім.

7. Пазначыць выгляд складанага прапановы (якое менавіта Складаназлучаны або Складаназалежныя).

8. Пасля гэтага характарызуецца кожная яго частка ў асобнасці з выкарыстаннем схемы простага прапановы).

9. Скласці схему з указаннем сувязяў паміж яго часткамі.

ПРЫКЛАД сінтаксічнага аналізу ПРОСТАГА ПРАПАНОВЫ:

У нашых садках зацвіў бэз.

Прапанова з’яўляецца апавядальны, невосклицательным, простым, Інтанаванне, распаўсюджаным, поўным, неосложненных.

ПРЫКЛАД сінтаксічнага аналізу Складаназлучаныя сказы:

Я яго вельмі любіла, ды і ён мне адказваў тым жа.

Прапанова складаназлучаных, апавядальнае, невосклицательное, складаецца з двух частак, якія злучаныя інтанацыяй, далучальных саюзам «так і» і падзеленыя коскі.

Першая частка (Я яго вельмі любіла): простае, апавядальнае, Інтанаванне, распаўсюджанае, няўскладненае.

Другая частка (Доктар адказаў мне тым жа): простае, апавядальнае, Інтанаванне, распаўсюджанае, няўскладненае.

Выконваючы сінтаксічны разбор сказа, якое ўваходзіць у склад складанага, апускаем яго характарыстыку па эмацыйнай афарбоўцы і мэты выказвання.

Источник

Добры настаўнік

Схема сінтаксічнай характарыстыкі простага сказа

1. Знайдзіце граматычную аснову сказа (прэдыкатыўнае ядро) і ўстанавіце, што ён просты.

2. Вызначце тып сказа па адносінах зместу да рэчаіснасці (сцвярджальны ці адмоўны). Пазначце фармальныя паказчыкі адмоўных сказаў.

3. Вызначце тып сказа па мэце выказвання: апавядальны, пытальны (уласна-пытальны, пытальна-рытарычны, пытальна-пабуджальны), пабуджальны (уласна-пабуджальны, пажадальны).

4. Вызначце тып сказа па эмацыянальнай афарбоўцы (клічны, няклічны).

5. Ахарактарызуйце сказ па яго структурных асаблівасцях:

а) двухсастаўны, аднасастаўны (пэўна-асабовы, няпэўна-асабовы, абагульнена-асабовы, безасабовы, інфінітыўны, намінатыўны, вакатыўны, генітыўны), бессастаўны;

б) развіты ці неразвіты;

в) поўны ці няпоўны;

г) няўскладнены ці ўскладнены (аднароднымі членамі сказа, адасобленымі членамі сказа, параўнальнымі зваротамі, устаўнымі ці пабочнымі канструкцыямі, звароткам).

6. Графічна разбярыце сказ па членах сказа і пісьмова пазначце іх марфалагічны спосаб выражэння.

7. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку ў канцы сказа і ўнутры яго (калі яны ёсць).

Узор выканання сінтаксічнага разбора простага сказа

Арлы, ледзь прыўзняўшы галовы, глядзелі ў глыбокае сіняе неба.

1. Арлы – дзейнік, глядзелі – выказнік. Сказ просты.

2. Па адносінах зместу да рэчаіснасці – сцвярджальны.

3. Па мэце выказвання – апавядальны.

4. Па эмацыянальна-экспрэсіўнай афарбоўцы – няклічны.

5. Па структуры – двухсастаўны, развіты, поўны, ускладнены адасобленай акалічнасцю “ледзь прыўзняўшы галовы”.

6. Арлы – дзейнік, выражаны назоўнікам у назоўным склоне; глядзелі – просты дзеяслоўны выказнік, выражаны дзеясловам у форме прошлага часу абвеснага ладу, які каардынуецца з дзейнікам у множным ліку. Састаў дзейніка – адсутнічае, састаў выказніка – ледзь прыўзняўшы галовы, глыбокае сіняе неба. Ледзь прыўзняўшы галовы – акалічнасць спосабу дзеяння, адказвае на пытанне “якім чынам?” (глядзелі), выражана дзеепрыслоўным зваротам; у неба – акалічнасць месца, адказвае на пытанне

“куды?” (глядзелі), выражана назоўнікам з прыназоўнікам; глыбокае сіняе – неаднародныя азначэнні, дапасаваныя да назоўніка “неба”, адказваюць на пытанне “якое?” (неба), выражаюцца прыметнікамі, дапасуюцца ў ніякім родзе, адзіночным ліку, вінавальным склоне.

7. У канцы сказа ставіцца кропка, бо сказу ўласціва апавядальная інтанацыя. Адасобленая акалічнасць “ледзь прыўзняўшы галовы”, выражаная дзеепрыслоўным зваротам, стаіць у сярэдзіне сказа, таму з абодвух бакоў выдзяляецца коскамі; паміж азначэннямі “глыбокае сіняе” коска не ставіцца, бо яны характарызуюць прадмет (неба) з розных бакоў і з’яўляюцца неаднароднымі.

Падзяліцца з сябрамі

Паважаныя сябры! Калі вам падабаецца наш рэсурс і вы знайшлі яго карысным, прапануйце Добрага настаўніка сваім сябрам і знаёмым з дапамогай кнопак сацыяльных сетак. А таксама не саромцеся пакідаць свае водгукі, пажаданні і прапановы. Дзякуй!

Источник

Добры настаўнік

Дзе-нідзе толькі віднеліся на гэтай неабсяжнай зялёнай роўнядзі асобныя купкі беланогіх бярозак, якія стаялі мясцінамі, як тыя дзяўчаты ў карагодзе.

1. Сказ складаецца з трох прэдыкатыўных частак (называем іх (1. віднеліся купкі, 2. якія стаялі, 3. дзяўчаты) і нумаруем).

2. Другая прэдыкатыўная частка звязваецца з першай падпарадкавальнай сувяззю пры дапамозе злучальнага слова якія (яно выконвае сінтаксічную ролю дзейніка) (даданая азначальная). Трэцяя прэдыкатыўная частка залежыць ад другой (даданай) і звязваецца з ёй пры дапамозе падпарадкавальнага злучніка як (даданая параўнальная).

3. Тып сказа – злучнікавы, складаназалежны сказ з некалькімі даданымі часткамі з паслядоўным разнатыпным падпарадкаваннем.

4. Схемы сказа: [ ], (якія), (як).

5. Паміж прэдыкатыўнымі часткамі ставяцца коскі.

Ганна слухала і плакала, шкадуючы бацьку: так шчыра маліцца можа толькі чалавек, які многа і цяжка пакутаваў і якому цяпер нічога не трэба.

1. Сказ складаецца з чатырох прэдыкатыўных частак (называем іх (1. Ганна слухала і плакала, 2. маліцца можа чалавек, 3. які пакутаваў, 4. не трэба) і нумаруем).

2. Першая прэдыкатыўная частка звязваецца з другой прэдыкатыўнай часткай бяззлучнікавай сувяззю, з дапамогай інтанацыі; трэцяя і чацвёртая часткі залежаць ад другой і звязаны з ёй падпарадкавальнай сувяззю пры дапамозе злучальных слоў які (дзейнік), якому (дапаўненне).

3. Тып сказа – складаны сказ з рознымі відамі сувязі.

4. Схемы сказа: [ ] : [ ], (які) (і якому).

5. Паміж першай і другой прэдыкатыўнымі часткамі ставіцца двукроп’е, бо ў другой частцы змяшчаецца прычына таго, пра што гаворыцца ў першай частцы; трэцяя частка даданая, яна стаіць пасля галоўнай, таму паміж імі ставіцца коска; паміж трэцяй і чацвёртай часткамі коска не ставіцца, таму што гэтыя абедзве даданыя звязаныя паміж сабой злучальным злучнікам і.

Старонка: 1 2

Падзяліцца з сябрамі

Паважаныя сябры! Калі вам падабаецца наш рэсурс і вы знайшлі яго карысным, прапануйце Добрага настаўніка сваім сябрам і знаёмым з дапамогай кнопак сацыяльных сетак. А таксама не саромцеся пакідаць свае водгукі, пажаданні і прапановы. Дзякуй!

Источник

Синтаксический разбор предложения

Синтаксический раз­бор пред­ло­же­ния — это пол­ная харак­те­ри­сти­ка пред­ло­же­ния с ука­за­ни­ем цели выска­зы­ва­ния, инто­на­ции, коли­че­ства и типа грам­ма­ти­че­ских основ, раз­бор по чле­нам пред­ло­же­ния и пр., состав­ле­ние схемы.

Синтаксический разбор простого предложения

Одним из важ­ных при­зна­ков пред­ло­же­ния явля­ет­ся грам­ма­ти­че­ская осно­ва, в кото­рой сосре­до­то­чен смысл выска­зы­ва­ния. Предложение явля­ет­ся про­стым, если в нём содер­жит­ся одна грам­ма­ти­че­ская осно­ва. Она пред­став­ля­ет собой соче­та­ние под­ле­жа­ще­го и ска­зу­е­мо­го или содер­жит один глав­ный член (под­ле­жа­щее или ска­зу­е­мое).

Синтаксический раз­бор про­сто­го пред­ло­же­ния выпол­ня­ем поша­го­во в соот­вет­ствии со сле­ду­ю­щим алгоритмом:

Рассмотрим подроб­нее и объ­яс­ним все пунк­ты син­так­си­че­ско­го раз­бо­ра про­сто­го предложения.

Характеристика простого предложения

1. По цели выска­зы­ва­ния раз­ли­ча­ют предложения:

Повествовательное пред­ло­же­ние сооб­ща­ет о ком-то или о чём-то и про­из­но­сит­ся со спо­кой­ной интонацией.

На ули­це дует силь­ный ветер. Он быст­ро разо­гнал обла­ка на небе. Вскоре засве­ти­ло яркое солнце.

Вопросительное пред­ло­же­ние выра­жа­ет вопрос, на кото­рый нуж­но полу­чить ответ. С помо­щью вопро­си­тель­но­го пред­ло­же­ния гово­ря­щий хочет узнать о чём-то, полу­чить досто­вер­ную инфор­ма­цию. Вопросительное пред­ло­же­ние про­из­но­сит­ся с осо­бой инто­на­ци­ей, под­чер­ки­ва­ю­щей глав­ное сло­во в нём.

Побудительное пред­ло­же­ние содер­жит совет, при­каз, запрет, прось­бу, при­зыв к действию.

2. По эмо­ци­о­наль­ной окрас­ке, по силе выра­жен­но­го чув­ства пред­ло­же­ния делят на

Невосклицательные пред­ло­же­ния про­из­но­сят­ся без про­яв­ле­ния чувств со спо­кой­ной интонацией.

Дети с инте­ре­сом слу­ша­ют бабуш­ки­ну сказку.

Восклицательные пред­ло­же­ния выра­жа­ют опре­де­лён­ное чув­ство. Они про­из­но­сят­ся с осо­бой инто­на­ци­ей. В кон­це их ста­вит­ся вос­кли­ца­тель­ный знак.

3. Следующий шаг раз­бо­ра — опре­де­ле­ние грам­ма­ти­че­ской осно­вы. Если в пред­ло­же­нии выяв­ле­на одна грам­ма­ти­че­ская осно­ва, это про­стое пред­ло­же­ние. В слож­ном пред­ло­же­нии содер­жат­ся две и более грам­ма­ти­че­ских основ.

4. Если в пред­ло­же­нии нали­цо оба глав­ных чле­на пред­ло­же­ния, под­ле­жа­щее и ска­зу­е­мое, такое пред­ло­же­ние явля­ет­ся двусоставным.

Осеннее небо запла­ка­ло мел­ким дождем.

Если в пред­ло­же­нии выяв­лен один глав­ный член (под­ле­жа­щее или толь­ко ска­зу­е­мое), такое пред­ло­же­ние назы­ва­ет­ся одно­со­став­ным.

5. Определяем тип одно­со­став­но­го пред­ло­же­ния по тому, чем выра­жен его глав­ный член. Если это под­ле­жа­щее в фор­ме име­ни­тель­но­го паде­жа, то это назыв­ное пред­ло­же­ние.

Односоставные гла­голь­ные пред­ло­же­ния раз­ли­ча­ют по грам­ма­ти­че­ской фор­ме сказуемого:

7. Если в струк­ту­ре пред­ло­же­ния мож­но ука­зать все чле­ны, необ­хо­ди­мые для пони­ма­ния его смыс­ла, такое пред­ло­же­ние явля­ет­ся пол­ным. В непол­ных пред­ло­же­ни­ях отсут­ству­ет один или несколь­ко чле­нов, кото­рые под­ска­зы­ва­ет преды­ду­щий контекст.

Ты где сей­час нахо­дишь­ся? — Дома (Я сей­час нахо­жусь дома).

8. Осложнённым явля­ет­ся про­стое пред­ло­же­ние, если в нем имеются

Если этих эле­мен­тов нет в про­стом пред­ло­же­нии, то оха­рак­те­ри­зу­ем его как неосложнённое.

9. Далее при­сту­пим к раз­бо­ру по чле­нам пред­ло­же­ния, выявив под­ле­жа­щее и ска­зу­е­мое и вто­ро­сте­пен­ные чле­ны пред­ло­же­ния. Подчеркнем каж­дый из чле­нов пред­ло­же­ния соот­вет­ству­ю­щей линией:

Для нагляд­но­сти при­ве­дем при­ме­ры син­так­си­че­ско­го раз­бо­ра про­сто­го предложения.

Примеры синтаксического разбора простого предложения

После дождя над лесом повис­ла раз­но­цвет­ная радуга.

Повествовательное, невос­кли­ца­тель­ное, про­стое, дву­со­став­ное, рас­про­стра­нён­ное, пол­ное, неослож­нен­ное предложение.

Чтобы най­ти под­ле­жа­щее, к сло­ву с пред­мет­ным зна­че­ни­ем зада­дим вопрос что?

Радуга — это под­ле­жа­щее, выра­же­но суще­стви­тель­ным в име­ни­тель­ном паде­же ед. ч. жен­ско­го рода.

Радуга (что сде­ла­ла?) повис­ла. Это про­стое гла­голь­ное ска­зу­е­мое, кото­рое выра­же­но гла­го­лом изъ­яви­тель­но­го накло­не­ния про­шед­ше­го вре­ме­ни ед. ч. ж. р.

Радуга (какая?) раз­но­цвет­ная. Определение выра­же­но при­ла­га­тель­ным в фор­ме ед. ч. ж. р. име­ни­тель­но­го падежа.

Повисла (где?) над лесом. Обстоятельством места высту­па­ет суще­стви­тель­ное в фор­ме тво­ри­тель­но­го паде­жа ед. ч. муж­ско­го рода.

Повисла (когда?) после дождя. В роли обсто­я­тель­ства вре­ме­ни исполь­зу­ет­ся суще­стви­тель­ное в фор­ме роди­тель­но­го паде­жа ед. ч. муж­ско­го рода.

Каждый член пред­ло­же­ния обо­зна­чим, какой частью речи он выражен.

Побудительное, вос­кли­ца­тель­ное, про­стое, одно­со­став­ное, определённо-личное, рас­про­стра­нён­ное, пол­ное пред­ло­же­ние, ослож­нен­ное обращением.

Синтаксический разбор сложного предложения

Синтаксический раз­бор слож­но­го пред­ло­же­ния начи­на­ет­ся с общей харак­те­ри­сти­ки, как и про­сто­го пред­ло­же­ния. Выполним раз­бор в соот­вет­ствии с планом:

Выполним син­так­си­че­ский раз­бор слож­ных предложений.

Примеры синтаксического разбора сложного предложения

На тем­ном небе сверк­ну­ла яркая мол­ния, и раз­дал­ся оглу­ши­тель­ный гром.

Повествовательное, невос­кли­ца­тель­ное, слож­ное пред­ло­же­ние, состо­я­щее из двух грам­ма­ти­че­ских основ (мол­ния сверк­ну­ла, гром раз­дал­ся); союз­ное, соеди­ни­тель­ный союз «и», слож­но­со­чи­нен­ное.

Городская пло­щадь, на кото­рой шуме­ла ярмар­ка, была укра­ше­на шара­ми, фла­га­ми и ярки­ми транспарантами.

Повествовательное, невос­кли­ца­тель­ное, слож­ное пред­ло­же­ние, две грам­ма­ти­че­ские осно­вы (пло­щадь была укра­ше­на; ярмар­ка шуме­ла), союз­ная связь, союз­ное сло­во «на кото­рой» соеди­ня­ет глав­ное пред­ло­же­ние (Городская пло­щадь была укра­ше­на шара­ми, фла­га­ми и ярки­ми транс­па­ран­та­ми) с зави­си­мым (на кото­рой шуме­ла ярмар­ка), слож­но­под­чи­нен­ное пред­ло­же­ние с при­да­точ­ным определительным.

Девушка огор­чи­лась: она забы­ла вер­нуть подру­ге журнал.

Повествовательное, невос­кли­ца­тель­ное, слож­ное пред­ло­же­ние, две грам­ма­ти­че­ские осно­вы (девуш­ка огор­чи­лась; она забы­ла вер­нуть), бес­со­юз­ная связь, вто­рое про­стое пред­ло­же­ние выра­жа­ет при­чи­ну того, о чем идет речь в пер­вом пред­ло­же­нии; бес­со­юз­ное слож­ное предложение.

Источник